Pluk Haarlem
Haarlemse geluidendatabase wint bijna Oscar
Automatisering Gids - Gijs Hillenius
Geluidsproductiebedrijf Pluk uit Haarlem won afgelopen zondag (bijna) een Oscar voor hun bijdrage aan het geluid in de film ‘Memoirs of a Geisha’. Het bedrijf leverde Japans klinkende geluiden voor de volledig in Californië geschoten film.
Een shot op de filmset van ‘Memoirs of a Geisha’, één van de vele films die geluidsfragmenten gebruikt van het Nederlandse bedrijf Pluk uit Haarlem.
Het is voor het eerst dat het geluid van een film op drie manieren is genomineerd voor een Oscar. Het is niet alleen de filmmuziek, gecomponeerd en gedirigeerd door John Williams. Memoirs of a Geisha is ook bijzonder vanwege de zeer gedetailleerde sound mixing en de sound editing. Het bedrijf in Haarlem zorgde voor alle geluiden behalve de dialogen en de filmmuziek. Pluk heeft het proces sterk geautomatiseerd.
Hoe komt een beroemde filmproducent als Steven Spielberg uit bij een klein driemansbedrijf in Haarlem?
Geluidspecialist Mark Meuwese verzamelde in 2004 in Thailand geluiden voor de film Alexander, van regisseur Oliver Stone. Ze bemerkten dat meer Amerikaanse filmstudio’s verlegen zaten om Aziatische geluiden. Een mailing materialiseerde fluks in meer filmopdrachten.
Zo keerden ze terug naar Thailand voor Joe Johnston’s Jurassic Park III: "Nee, dinosauriërs kwamen daar niet meer voor. We namen er geluid op van een festival met honderd olifanten."
En nu Spielbergs Memoirs of a Geisha, over een arm meisje dat begin jaren dertig als werkster verkocht wordt aan een geishahuis in Kyoto. De film is in zijn geheel opgenomen in Californië. De opnames zitten dan ook vol met lawaai van passerende vliegtuigen en auto’s op een snelweg. Ook geluiden van de set komen er op voor, vertelt de geluidspecialist, zoals dat van een generator.
Accent
Niet alleen die storingen zijn verwijderd. "Het Amerikaans van de Aziatische acteurs is slecht. Dat hoor je goed op de preview. Dat is in de film verbeterd."
De filmstudio klopte bij Pluk aan voor omgevingsgeluid uit Japan uit de jaren dertig. "Amerikanen weten weinig af van andere landen. Europa, dat is de Eifeltoren en Azië, dat is ver weg."
Bij ieder filmfragment bedenkt Meuwese welk geluid erbij past. Beschikbare geluiden uit Japan in de jaren dertig voldoen niet. Die zijn technisch achterhaald, vinden ze. Als alternatief beschikt Pluk echter over een uitgebreide verzameling geluiden en geluidseffecten. Deze database is zo ingericht dat geluid wordt geselecteerd op klank. Uiteraard kan ook worden gezocht op het onderwerp van de opname zelf. Hoe iets klinkt is niet altijd hetzelfde als wat is opgenomen. Voorbeeld: in Limburg nam de technicus de herrie op van het storten van erts in een groeve. "Dat geluid haal ik uit de database als ik intik ‘instorten’. Zo klinkt het namelijk, en met onder meer dat sleutelwoord is het opgeslagen."
Daarnaast kan de database zoeken op vergelijkbare geluiden. Dat levert een stuk of tien alternatieven. Dat hoeven dan niet opnames te zijn van bijvoorbeeld een riksja, als het maar zo klinkt. Het dichtklappen van een muizenval kan geschikt zijn voor het moment waarop in een film een geheime deur geopend wordt. "Synoniemen van geluid, noem ik dat. Ik laat me door de database graag verrassen."
Het levert een paar anekdotes op, die Meuwese liever niet gepubliceerd ziet. "Ik paste eens straatgeluiden toe uit een heel specifiek land. Als de filmmaker dat hoort, neemt hij me dat niet in dank af. Hij komt uit het buurland en die twee landen liggen elkaar totaal niet."
Doodskreet
De elektronicus gaat niet zover dat hij een favoriet geluid in iedere film stopt. Die tik hebben wel enkele van zijn collega’s, weet hij. "Er is een beroemde doodskreet, die al in ik weet niet hoeveel films is verwerkt."
Lukraak geluidseffecten verzamelen of kopen werkt niet, vindt de geluidspecialist. Concurrenten maken gebruik van standaard-cd’s. "Het maakt dan niet uit bij welk bedrijf je aanklopt. Geluid van een instortend huis vind je er echter ook niet op."
Zijn database begon Meuwese, een gebruiker van Apple-computers, in Filemaker Pro. "De inrichting of beheer van die database verzorg ik zelf, met behulp van vrienden." Eén van hen is Vice President Software Engineering bij Elgato. "Ik assisteer hem als wederdienst in de ontwikkeling en kwaliteitscontrole van CD- en DVD-brandprogramma Toast." Een ander is systeembeheerder in Utrecht.
De door Pluk gekozen geluiden worden op de eigen fileserver gezet. Die stuurt automatisch een mailtje naar de filmstudio in de VS. De sound editor in Hollywood haalt het van de server en plakt het onder het beeld. "Dat kunnen wij ook, maar zij willen het overzicht houden."
Filemaker Pro is inmiddels vervangen door een zwaardere database, al levert het nog wel de zoektermen. Ook voor de opslag van de 250 duizend geluiden is speciaal voor Pluk een alternatief gebouwd. "Ik weet niet precies wat, maar het is een Unix-achtig systeem."
Voor de selectie van geluiden en het beoordelen ervan heeft Pluk ook eigen software laten maken. "Ik kan een selectie uit een geluid aan de database voeren. Ook dat levert allerlei alternatieven op. Alles bij elkaar maakt het me heel veel sneller dan concurrenten. Ik hoef namelijk niet voor ieder geluid naar buiten."
© 2006 Automatisering Gids.