IT en creativiteit
Hollywood films met geluid uit Nederlandse zoekmachine
Wat komt er allemaal kijken aan IT bij creatieve ontwerp processen zoals geluid bij films ontwerpen? Het romantische drama Memoirs of a Geisha is de nieuwe film van producent Steven Spielberg. De geluidsproductie-pluk-in van het Nederlandse bedrijf Pluk werd gevraagd mee te denken en mee te werken aan de film. Een kijkje in de keuken bij Pluk Haarlem.
Sfeervol en romantisch geluid
Het verhaal speelt zich af in Japan. Maar is opgenomen in Californië in de Verenigde Staten. Exotische locaties worden gezocht en gecreëerd die de jaren dertig in Japan suggereren. Alleen beeldschone actrices en locaties volstaan niet. De makers willen ook dat het geluid adembenemend klinkt ...
Maar tijdens de filmopname is het gezoem van de IT-industrie uit Silicon Valley hoorbaar. En een overvliegend vliegtuig. Plus nabijgelegen auto’s en een verkeersweg. Er is niks romantisch meer aan. Na de opnamen wordt daarom het geluid voor de film opnieuw gecreëerd. Een extra uitdaging bij deze film. Want de wereld van toen, nú buiten opnemen ... is allerminst gemakkelijk. Alles klinkt anders!
Gewoon bestaande opnames uit de dertiger jaren gebruiken denkt u? Onbruikbaar! Die zijn technisch achterhaald én voldoen niet meer aan de kwaliteitseisen van nu.
Geluidendatabase
Een geluidsproductiebedrijf is een combinatie van talent, visie, uitgebalanceerde workstations en een veelzijdig geluidseffecten archief. In een gecatalogiseerde verzameling van geluidseffecten moet je in principe elk geluidseffect kunnen vinden. Dus niet alleen een passerend vliegtuig, óók de handschoenen van een chirurg.
De oorsprong van geluidsarchieven gaat terug naar eind twintiger, begin dertiger jaren. Toen ging een technicus gewoonweg op pad wanneer geluidseffecten nodig waren, en nam ze op. Loeiende koe nodig? Dan is deze werkmethode best te doen. Maar zoekt u het geluidseffect van een Aziatische markt? Dan wordt het moeilijker. Het moet dus efficiënter.
Geluidseffecten-cd’s
Daarom zijn geluidseffecten te koop op commerciële cd’s – zo’n honderd euro per cd. Veel bedrijven kopen die zelfde cd-verzamelingen en zoeken op dezelfde manier in dezelfde database naar dezelfde geluidseffecten. Soms maakt het dan niet eens meer uit naar welk bedrijf u als klant stapt: er komt ongeveer toch hetzelfde resultaat uit.
Lukraak zo veel mogelijk geluidseffecten verzamelen of kopen is niet perse de juiste aanpak. Geluidseffecten moeten ook nog eens van goede kwaliteit zijn. En het liefst een bepaalde emotionele waarde in zich hebben. Dan klinken ze niet alleen goed, maar zijn ze bovendien bruikbaar.
Neemt u gewoon ieder geluidseffect in de verzameling op? Dan zal u op den duur tijd verkwisten met het doorlopen van onbruikbaar materiaal. áls het gewenste geluidseffect al gevonden wordt. Want vaak zitten er meer geluidseffecten in een archief dan gedacht wordt. Omdat er te weinig aandacht is besteed aan het indelen van de catalogus, zoekt men langer of vindt men het helemaal niet. De oplossing? Een innovatieve zoekmachine ontwikkelen!
Zoekmachine optimalisatie
Het feilloos omgaan met honderdduizenden geluidseffecten kan problematisch zijn. U wilt snel het gewenste geluidseffect bepalen? Dan biedt een nauwkeurig georganiseerde verzameling en database redding. Maar zo’n systeem moet dan wel eerst ontworpen en gebouwd worden.
Het Pluk-uitgangspunt: De zoekmachine moet vele suggesties leveren. Ze toont niet alleen geluiden die op de een of andere manier verbonden zijn aan de term waarop gezocht wordt. Maar geeft ook andere geluidseffecten die zullen werken: synoniemen van geluid.
Om dat te organiseren zijn allereerst geluidseffecten in categorieën ondergebracht. In veel gevallen is het zinvol het geluidseffect niet te categoriseren op het voorwerp, maar op de klank die het produceert. Zo kan je vele klikken en tikken bij elkaar zetten in de categorie click. Het is nu denkbaar een drukknoop-, muizenval-, handdoek-automaat-, of relaiscontact-klik te gebruiken als geluidseffect voor het geluid dat hoort bij het openen van een verborgen, geheime toegang.
Zoekmachine resultaten
Een passend geluidsdecor wordt opgebouwd uit elementen. Voor Memoirs of a Geisha wilde de regisseur veel verschillende geluidseffecten, waaronder plaatselijke vogels. Vogels staan onder vogels: zo klinken ze. Er zijn wereldwijd 9567 vogelsoorten. Om nu vervolgens niet te hoeven bedenken welke vogels passend zouden kunnen zijn, verdeelt Pluk ze verder onder in subcategoriëen: arctic, farm, predatory, shore, waterfowl, ... Nu is "bird asia" toepasselijk. Dus daarop wordt gezocht.
Er komt dan een lijst van geluiden tevoorschijn die op de een of andere manier verbonden zijn aan de zoekterm. Gevolgd door een lijst van andere geluiden die ook kunnen werken. Uit de getoonde selectie worden een aantal effecten beluisterd. En een geluid geselecteerd dat Pluk eerder in Azië opgenomen heeft. De zoekmachine verwijst niet alleen naar het geluidseffect, maar haalt het ook op en bestuurt het. Het effect wordt uit het centrale archief via het netwerk naar het project gekopierd, en onder beeld geplakt. Het gekozen geluidseffect blijkt in de vertelling te werken.
"Klinkt als" de andere zoekmethode
In het volgende voorbeeld ziet u een Japanse tuin. Actrice Ziyi Zhang treedt onder de bomen de tuin binnen. En u hoort rechts duidelijk de gekozen vogel (in de bioscoop in rechts-surround). Voorbeeld 1 – film clip in stereo.
Een statische tuin? Dodelijk! U moet uw toeschouwers continu blijven boeien. Voeg een beetje glasgerinkel toe. Integreer onverstaanbaar Japans. Zo zet het geluid uw toeschouwer in beweging. En komt de film tot leven doordat de tuin ‘in beweging’ blijft.
En de vogel? Hij mag dus niet steeds precies dezelfde vogelroep laten klinken. Drama komt met een toonhoogte-verandering en een volumeverandering. Volume veranderen is makkelijk. Vogels die op commando van toonhoogte veranderen minder makkelijk.
Klanken indexeren
Geluidseffecten hebben onder meer een lengte, dynamiek, toonhoogte, helderheid en een verhouding waarin deze elementen veranderen. Als alle geluidseffecten op deze kenmerken geïndexeerd worden, kunnen geluiden met ongeveer dezelfde klank ook teruggevonden worden. Wanneer nu in de zoekmachine gevraagd wordt om een ander geluid dat ongeveer net zo klinkt als de inmiddels gebruikte vogel, komt de zoekmachine met nieuwe suggesties.
Klank advies
In het tweede voorbeeld hoort u rechts opnieuw dezelfde vogel uit voorbeeld 1. Maar nu zachter. De vogel die daaropvolgend links klinkt, heeft geen relatie met Japan, hoeft niet eens een vogel te zijn, maar heeft wel dezelfde sfeer die zo goed bij de scène bleek te passen. Voorbeeld 2 – film clip in stereo.
Met veel diepte en detail wordt de soundtrack stap voor stap opgebouwd. Zo levert de zoekmachine vele suggesties: synoniemen van geluid. Hierin zit onder meer de toegevoegde waarde die Hollywood vond in Nederland. Klanten horen de creatieve mogelijkheden groeien. Ze waarderen de snelheid waarmee gewerkt wordt. En ze krijgen bovendien een eindproduct met een hogere kwaliteit.
De gekozen geluiden worden op de Pluk file server gezet en de betrokkenen krijgen automatisch bericht dat nieuw materiaal beschikbaar is. In Hollywood wordt door de sound editor het geluid opnieuw onder beeld geplakt. Dat zou Pluk natuurlijk zelf ook kunnen, maar in Hollywood wil men het overzicht houden. En zij zorgen ervoor dat het geluid synchroon blijft wanneer beeldveranderingen plaatsvinden.
Het eindresultaat
In Amerika is het geluid bij de film beoordeeld als opvallend goed. De film is genomineerd voor de sound editing én sound mixing Oscar. De Academy Awards worden op 5 maart gepresenteerd. Memoirs of a Geisha wordt vanaf 6 april 2006 in de Nederlandse bioscoop vertoond.
© 2006 Pluk. Alle rechten voorbehouden.